Adaptieve Hypertekst

Zoekmachines en persoonlijke agenten helpen de gebruiker om de informatie te vinden waarnaar hij of zij op zoek is. Toch kan de gevonden informatie nog ongeschikt zijn voor die gebruiker, omdat de informatie wel over het juiste onderwerp gaat, en misschien ook bedoeld is voor de taak die de gebruiker wil uitvoeren, maar omdat de informatie niet is aangepast aan het woordgebruik van de gebruiker, of in een ander medium wordt gepresenteerd dan wat de gebruiker comfortabel vindt om informatie tot zich te nemen.

Onderstaande figuur geeft een voorbeeld van niet-aangepaste informatie:



Dit beeld, bekend van de Nederlandse snelwegen, wordt door een buitenlandse bezoeker wellicht niet meteen correct geïnterpreteerd. De wetgever heeft aan dit bord wel de voor de hand liggende betekenis toegekend dat hier "maximaal 50 kilometer per uur" mag gereden worden. De werkelijke betekenis van het bord is echter dat er file is en het verkeer wat verderop stil staat of hoogstens stapvoets verloopt, dus véél minder hard dan 50.. Als frequent snelweggebruiker leert men vlug wat de echte betekenis van zo'n waarschuwingsteken is. Het is hierbij de gebruiker die zich aanpast aan de wijze waarop informatie wordt aangeboden. Dit vereist een extra inspanning van die gebruiker, in het vakjargon cognitive overhead genoemd.

Cognitive overhead betekent dat de gebruiker zijn aandacht moet verdelen tussen het vertalen van de informatie naar een begrijpelijke vorm en het tot zich nemen, begrijpen en onthouden van die informatie. Cognitive overhead werkt hierdoor hinderlijk en vertragend.

Het nog jonge onderzoeksgebied van de adaptieve hypertekst concentreert zich op het automatisch aanpassen van de inhoud en de presentatie van hypertekstuele informatie aan de gebruiker, volgens een door het informatiesysteem opgebouwd gebruikersmodel, meestal naar het Engels user model genoemd. Doel van de aanpassing is een presentatie te verzorgen die voor de gebruiker zo vanzelfsprekend is dat de cognitive overhead wegvalt, en de gebruiker dus efficiënter informatie kan assimileren en onthouden.

Adaptieve hypertekstsystemen behoren tot de familie van flexibele hypertekstsystemen. Deze familie bestaat uit drie groepen systemen:

In adaptieve hypertekstsystemen komen twee grote variaties voor [B96]: